Het zal al zo’n twee jaar geleden zijn dat ik op zaterdagochtend, bij het inpakken van mijn boodschappen in mijn fietstassen, werd aangesproken door een mij onbekende vrouw. Zij had mij herkend als de dominee en nu ze mij zag, wilde ze toch graag even iets laten weten. Ik weet niet meer exact wat het was geweest (een stukje in het Klankbord of een uitgesproken inclusief welkom bij een uitvaart?), maar het ging erom dat ze het erg had gewaardeerd dat ik heel duidelijk had gemaakt dat ook mensen met een andere geaardheid onvoorwaardelijk welkom waren in de Grote Kerk. Het had haar erg geraakt, omdat haar eigen dochter op vrouwen bleek te vallen – en daar juist vanuit kerkelijke hoek nogal eens afkeurende geluiden over te horen zijn. Om te merken dat het ook anders kan – en voor haar de erkenning dat haar dochter er wel degelijk ook mag zijn! – had haar heel goed gedaan. Daarvoor had ze mij altijd nog eens willen bedanken, en nu was daarvoor even een moment. Dát ze dat deed, deed mij op mijn beurt ook weer goed.
Expositie
Afgelopen februari was er in het Kek-huis een expositie “Coming out op de Veluwe”. Een expositie die niet activistisch bedoeld was, maar ging over acceptatie van je naaste. Volgens de organisatie hard nodig, omdat veel homoseksuele mannen, lesbische vrouwen, biseksuelen, transgender en intersekse personen nog altijd niet kunnen uitkomen voor wie ze zijn.
Omdat we als Grote Kerk toch ongeveer buren zijn van het Kek-huis, had ik voorgesteld om op de dag van de opening als vriendelijk gebaar de regenboogvlag weer eens aan de Grote Kerk te hangen. En ik ben ook naar de opening van de tentoonstelling gegaan. Er waren mooie en soms indrukwekkende werken te zien, waarachter vaak een levensverhaal vol worstelingen schuil gaat. Toen ik ook nog even in gesprek raakte met enkele mensen, bleek dat ook onder hen de pijnlijke ervaring bestond dat er vanuit de kerk toch vaak erg afkeurend wordt gesproken over dingen als een andere seksuele geaardheid. Ik hoop maar dat ik iets heb kunnen overbrengen dat dit zeker niet voor alle kerken geldt maar wel degelijk ook anders kan. En dat bijvoorbeeld niet voor niks de regenboogvlag aan de Grote Kerk hing te wapperen…
Wel of geen acceptatie als kerk - waar zit hem dat nu in?
Voor mij is het wezenlijk dat de kerk, niet uit zichzelf maar in naam van God, uitstraalt en laat merken dat geen mens wordt afgewezen. Ik vind het dan moeilijk te begrijpen en te verkroppen als dan juist, zoals kort geleden ook weer, een collega PKN-predikant uit orthodoxe hoek in de pers opduikt met gewichtige bezwaren tegen de liberale PKN en zijn overweging (of dreigement?) om uit de PKN te ‘moeten’ stappen. Dingen als de mogelijkheid van het homohuwelijk en een liturgie bij de transitie van een transgender zijn in dergelijke orthodoxe ogen onverteerbaar. En niets minder dan tekenen van de teloorgang van de kerk – én de cultuur. En altijd wordt dan beweerd dat het nu eenmaal Bijbelse gronden zijn waarop zij tot hun standpunt genoodzaakt zijn.
Geaardheid en de Bijbel
Je zou kunnen zeggen dat binnen de PKN nu eenmaal verschillende geaardheden bestaan: mensen geloven op verschillende manieren – en de vraag is in hoeverre dat eigenlijk een keuze is. Het raakt immers aan je identiteit, aan wie je bent. Omdat mensen verschillen in geloofsbeleving en -opvatting, vormen we met elkaar een brede kerk, waarin ruimte is voor verschil. Dat is vaak prima, maar soms heel lastig. Juist waar het gaat om wat wordt ervaren als het wezen van de kerk, daar schuurt het soms flink. En ik weet niet of dat kan worden opgelost. Want dan wordt de vraag of geaardheid kan veranderen?
De kneep zit hem hierbij in de omgang met de Bijbel. In de volle breedte van de kerk, niet alleen PKN, maar de wereldwijde kerk, lezen christenen allemaal dezelfde bijbel. De verschillen ontstaan in de manier waarop de bijbel geïnterpreteerd wordt. Dat ook de orthodoxere manier van omgaan met de bijbel net zo goed een interpretatie is – lijkt nogal eens te worden vergeten. Een bijzonder voorbeeld daarvan vind ik altijd dat het huwelijk van één man en één vrouw als enige Bijbelse norm wordt gepresenteerd – terwijl je in de Bijbel ook dingen tegenkomt als polygamie, het zwagerhuwelijk of het advies van Paulus dat trouwen goed is, maar niet trouwen nog beter. Praktijken waaraan tegenwoordig toch geen of minder gewicht wordt toegekend…
Een verhaal dat te denken geeft
Bij al het bovenstaande schoot mij kortgeleden een Bijbelverhaal te binnen dat te denken geeft: in Handelingen 8 ontmoet Filippus een hoge Ethiopische ambtenaar die in de Bijbel (de profeet Jesaja) aan het lezen is. Filippus vraagt of hij begrijpt wat hij leest, en de Ethiopiër antwoordde: ‘Hoe zou dat kunnen als niemand mij uitleg geeft?’. Oftewel, de Bijbel heeft uitleg nodig - juist voor iemand uit een andere cultuur (zoals wij in de 21e eeuw ook in een andere cultuur leven). Uitleg kan niet zonder interpretatie.
Wat daarna gebeurt, is ook veelzeggend. Van de Ethiopiër wordt namelijk verteld dat hij een eunuch is: een gecastreerde man. Iemand dus bij wie op geslachtsgebied een ingreep is gepleegd aan het lichaam. En waarbij vragen kunnen opkomen in hoeverre iemand dan nog een man is? Vragen die in onze tijd op een andere manier ook aan de orde zijn rond transgenders en interseksualiteit.
Als die Ethiopische eunuch zich door het evangelie geraakt en aangesproken weet, en vervolgens water ziet – dan zegt hij plompverloren ‘Kijk, water! Waarom zou ik niet gedoopt kunnen worden?’ Hoe staat Filippus tegenover die eunuch? Begint hij over bezwaren vanwege de scheppingsorde van man en vrouw, over het afkeuren van ingrepen aan het geschonken lichaam, over niet kunnen accepteren van zijn levensstijl of zoiets dergelijks? Nee, de eunuch wordt ter plekke door Filippus gedoopt! Welkom bij de volgelingen van Jezus!
Is dit dé betekenis van dit verhaal? Natuurlijk niet, en sowieso is het een verhaal met achtergronden waar nog veel meer over te denken en te zeggen valt. Dit is slechts een interpretatie. Maar wel een interpretatie die ruimte biedt. Ruimte ook voor een kerk die wil kiezen voor erkenning en acceptatie van ‘afwijkende’ mensen!