Vele gaven, één Geest: koester verschillen
(bij 1 Korintiërs 12)
Wat betekent de heilige Geest eigenlijk voor ons? Waar is de Geest te vinden in ons eigen leven? Of in dat van anderen? Kunnen we daar iets over zeggen? Zouden we daarover iets durven zeggen? Zo rondom Pinksteren is het aardig om nog eens verder te denken over ‘de gaven van de Geest’
Wat Paulus in 1 Korintiërs 12 schrijft, is dan eigenlijk wel heel mooi. Paulus benadrukt daar dat de Geest niet maar op één en dezelfde manier werkt, maar dat er vele verschillende gaven zijn. Zo is er grote verscheidenheid. Maar: ‘het is één God die ze allemaal en bij iedereen teweegbrengt.’ Of, in de NBG-vertaling: ‘het is dezelfde God, die alles in allen werkt.’
Kennelijk werkt juist zó de Geest: in de verschillen tussen mensen. In dat wat mensen juist uniek maakt. De Geest maakt mensen niet allemaal hetzelfde. We kunnen net zo veel van elkaar verschillen als totaal verschillende lichaamsdelen. Die desalniettemin deel uitmaken van hetzelfde lichaam. Die samen dat lichaam vormen. Waarbij er dus, achter alle verschillen, toch eenheid is. God die alles in allen werkt. De Geest maakt mensen dus niet éénvormig, nee, de Geest maakt mensen juist meer en meer uniek.
Ieder heeft gaven te ontvangen. Ieder heeft iets bij te dragen. Ieder wordt opgeroepen ernaar te streven zijn of haar gaven te ontwikkelen. Daarin te groeien. Maar daarin werkt de Geest op heel verschillende manieren in o zo verschillende mensen. Is dat geen prachtige gedachte die ruimte schept?
In relatie tot anderen
Er gaat eigenlijk ook wel een soort troost van uit. Want niet iedereen hoeft dus bijvoorbeeld met wijsheid te kunnen spreken. Niet iedereen hoeft goed kennis over te kunnen dragen. Én niet iedereen hoeft dus een groot geloof te hebben. Niet iedereen hoeft hetzelfde te zijn. We hoeven niet alles zelf te kunnen. En we hoeven niet volmaakt te zijn. Helemaal niet. Maar zoek naar datgene, waarin de Geest jou haar gaven schenkt. Wat jij hebt bij te dragen. Koester die gaven, en zet ze in. Dan kun je meer en meer je plek innemen. Je plek in de gemeenschap, in de wereld, in het leven. Is dat niet hoe je meer en meer kunt worden zoals je bedoeld bent? Een proces overigens dat het hele leven doorgaat...
Wat is het grote kenmerk van gaven van de Geest? Dat is dat hun uitwerking aan anderen ten goede komt. ‘Ten bate van de gemeente’, of zoals de NBG-vertaling zegt: ‘tot welzijn van allen’. Tot welzijn van allen. Gaven van de Geest zijn niet bedoeld voor jezelf alleen, maar juist om in te zetten en door te geven tot welzijn van allen. Dat is niet alleen een opdracht voor jezelf, maar kan ook een manier zijn om te kijken naar anderen.
Omgaan met verschillen
Verschillen tussen mensen kunnen gemakkelijk tot moeilijkheden leiden. We zoeken van nature het eerste naar herkenning, en keren ons vaak snel af van dat wat ons bevreemdt. Maar als we niet te beperkt denken over de Geest, en er werkelijk van uitgaan, dat God door de Geest in allen werkt, dan kan ons dat helpen om te gaan met verschillen. Dan kunnen we er altijd naar zoeken om in andere mensen - juist als iemand ten opzichte van hoe we zelf zijn heel anders is (/doet/leeft/gelooft/stemt/etc....) - te herkennen hoe de Geest in diegene werkt. Niet van anderen verwachten dat ze volmaakt zijn. Dat ben je zelf ook niet. Maar wel door er vanuit te gaan dat ook die ander gaven heeft, en te waarderen wat een ander bijdraagt aan het grote geheel. Wat een ander op zijn of haar manier, in het groot of in het klein, doet ‘tot welzijn van allen’.
Ons vallen als mensen vaak vooral de onderlinge verschillen op. En raakvlakken met anderen zijn soms moeilijk te vinden. Dat is nogal eens moeilijk om mee om te gaan. Toch kunnen we anderen, hoe verschillend ook, dus wel degelijk waarderen. Bedenk dat wij het grote geheel niet hoeven te overzien. Dat kunnen we niet.
De uitdaging is of we achter alle verschillen desalniettemin van een uiteindelijke eenheid durven uitgaan. De eenheid in God. Is dat dan geen mooie gedachte: dat het ondertussen Gods Geest is, die aan het werk is, in en door mensen? God die ‘alles in allen’ werkt.
Het christelijk geloof richt zich daarmee ook naar een andere toekomst: als het werk van de Geest voltooid is. Onbegrijpelijk, maar toch heel mooi: de gedachte dat God zelf dan ‘alles in allen’ zal zijn.
Ds. Jelbert Versteeg

Tussen Pasen en Hemelvaart - Door de wereld gaan
Wij hebben een hond: Sira. Elke ochtend ben ik thuis degene die met Sira een wandelingetje maak. En meestal een vaste route, behalve op woensdag want dan loop ik naar de markt.
Je zou denken dat een vast ‘rondje met het hondje’ wat eentonig en saai wordt, en soms voelt dat ook wel zo. Maar toch valt dat eigenlijk erg mee. Juist omdat inmiddels veel heel bekend en vertrouwd is, zijn er andere dingen die soms ineens meer opvallen. Een specht die zich laat horen, en soms ook laat zien. Een eekhoorntje dat langs de boomtakken flitst. Lichtval door mist heen. De bijzondere, bijna symmetrische kromming van oude bomen langs een laantje. Een kind dat de hond even wil aaien. Een voorbijganger die groet. Een struik die opeens al prachtig in bloei staat. Een groepje tieners op de fiets naar school. De bewoner van een huis die haar hand opsteekt. De rust van de vroege zondagochtend die enorm verschilt van andere dagen. En natuurlijk is er ook altijd nog het weer dat flink varieert...
(En af en toe maak ik onderweg een foto van iets bijzonders.)
Goed beschouwd is hetzelfde rondje toch nooit hetzelfde.

Of ik nu zin heb of niet, met een hond moet je toch naar buiten. Van die ‘verplichte’ ochtendwandeling probeer ik dan maar min of meer een meditatief begin van de dag te maken. Door met aandacht te wandelen. Dat lukt de ene keer beter dan de andere. Soms trekt dat wat ik zie, hoor, voel en ruik als vanzelf mijn aandacht; soms blijf ik veel meer ‘in mijn hoofd’ zitten. Dan gaat veel langs me heen. Ook dat heeft me dan iets te zeggen: over mezelf op dat moment.


Verschijnen
Tussen Pasen en Hemelvaart is het in de kerk de tijd van de verschijningen van de opgestane Heer. In de evangeliën wordt na de opstanding van Jezus verteld over raadselachtige, bijzondere verhalen waarin de leerlingen Jezus’ aanwezigheid hebben ervaren. Enerzijds heel aards en tastbaar, anderzijds houden die verhalen ook duidelijk iets mysterieus en ongrijpbaars. De Heer die zomaar verschijnt én weer verdwijnt ín hun aardse bestaan - telkens onverwacht en buiten hun invloed. Het heeft te maken met opmerken, tot je door laten dringen, een moment van herkenning.
Misschien hebben die verschijningsverhalen ons dan iets te vertellen over hoe opmerkzaam we eigenlijk leven in deze aardse, tastbare wereld? Dat ín dit aardse bestaan, midden in ‘het gewone’, zomaar de aanwezigheid van de Heer aan ons kan verschijnen? Tenminste, als wij sensitief en ontvankelijk zijn. Als tussen al het ‘dagelijkse’ en ‘gewone’, juist het bijzondere ons nog wel opvalt. Of leven we zo dat veel langs ons heen gaat?
Goed beschouwd bestaat ons hele leven veelal uit vaste, soms zelfs verplichte, dagelijkse rondjes. Zou dan niet juist de werkelijkheid zijn waarin de mysterieuze aanwezigheid van de Heer aan ons kan verschijnen? Als we tenminste aandachtig en opmerkzaam door de wereld gaan. Het doet mij denken aan lied 978:4

Laat dan mijn hart U toebehoren
en laat mij door de wereld gaan
met open ogen, open oren
om al uw tekens te verstaan.
Dan is het aardse leven goed,
omdat de hemel mij begroet.

Wie wil er geen priester zijn?
Het was Sinead O’Connor die in een filmpje op YouTube iets zei wat me raakte. Sinead O’Connor – wie kent haar (nog)? Zij is een bijzondere zangeres uit Ierland met een indrukwekkende en indringende stem, die eind jaren tachtig op jonge leeftijd al een paar grote hits had, met als bekendste ‘Nothing compares 2U’. Behalve muzikaal talent liet ze ook groot rechtvaardigheidsgevoel zien. Kunst stond voor haar niet los van activisme. Ze sprak zich uit tegen racisme en voor het recht op vrije keuze voor abortus. Enorme ophef ontstond toen ze live op televisie een foto van de paus verscheurde – als aanklacht tegen al het misbruik dat binnen de RK-kerk had plaatsgevonden. Iets wat in die tijd nog weinig bekendheid had gekregen, laat staan erkenning of excuses.

Voor O’Connor volgden hele moeilijke jaren. Niet eens zozeer omdat de mainstream muziekwereld zich van haar afkeerde – want de roem had ze nooit gezocht. Maar ze kreeg te maken met zware psychische problemen waarin haar eigen traumatische jeugd haar parten speelde. En ook ander leed is haar niet bespaard gebleven. Een jaar geleden verloor ze haar zoon door zelfdoding...
Zo zie je iemand die worstelt met het leven, langs hoge pieken en diepe dalen. En het gaat met vallen en opstaan. Daarin zijn geloof en spiritualiteit altijd wezenlijk voor haar gebleven. Van de katholieke kerk heeft ze wel afstand genomen, en daar kun je je in haar geval wel iets bij voorstellen. Nu is ze sinds een aantal jaren moslima. Maar wel op haar eigen manier: bij een interview verscheen ze in 2019 in een donkergekleurd gewaad met hoofddoek, maar dan wel met regenboogkleuren breed over haar bovenlijf.


Gebed
Wat me nu vooral zo raakte? Ze vertelde dat ze altijd bidt ze voor een concert. Elke keer ongeveer hetzelfde: ze bidt om vergeving; ze bidt dat ze niet ineens vreselijk moet hoesten op het podium en zichzelf belachelijk maakt; én ze bidt ‘Ik wil een priester zijn’.
Is dat geen heel vreemd gebed: ‘Ik wil een priester zijn’?! Op wat voor manier dan? Wat bedoelt ze daarmee? Ze zei daarover: ‘Een priester is iemand door wie je weet dat er een God is. Door priesters, ook al hebben ze tekortkomingen, weet je soms, ook al is het maar voor vijf minuten, dat er een God is; en dat er iets van troost is in de dood - en daarom ook in het leven.’
Zo bekeken vind ik het een prachtig gebed ‘Ik wil een priester zijn’: dat door heel je leven heen, met alle falen en vallen, pijn en problemen, dat daardoorheen toch door wie jij bent en wat jij doet, voor anderen soms iets van God mag oplichten. Dat je een bron van troost mag zijn.
Als je het zo leest, wie wil er dan geen priester zijn?!

Trouwens, niet voor niets kent onze geloofstraditie ook het ‘priesterschap van alle gelovigen’. In 1 Petrus 2:9 en Openbaring 5:10 worden alle gelovigen priesters genoemd. Oftewel, geloven doe je niet alleen voor jezelf, maar we zijn allemaal geroepen om in woord en daad (iets van) God bekend te maken.