Ochtend in Epe

Ik loop de ochtendronde met de hond. Het is nog vroeg. Het is nog donker. Het is nog flink koud, na een februarinacht met vorst.
En het is nét ietsje mistig, precies genoeg om de wereld een beetje te betoveren.

Rustig is het ook, deze ochtend. In een prettige stilte loop ik mijn route langs straten en over paadjes.
Weinig verkeer, weinig voorbijgangers, nog geen bedrijvigheid. Het zijn vooral vogels die ik hoor, die elkaar blij en vol levenslust toezingen dat een nieuwe dag aan het beginnen is.
Ik meen in hun enthousiasme ook alvast een verre vooraankondiging van het voorjaar te herkennen.

Heel wat huizen passeer ik ondertussen. Appartementen, ouderenwoningen, eengezinswoningen, vrijstaand.
Bij sommige ramen is er licht te zien, maar bij de meeste is het nog donker. Zo trekken tijdens het lopen heel wat huizen aan me voorbij.
Nog veel meer huizen bij elkaar vormen samen Epe.

Heel wat huizen. Met elk hun eigen voordeur. Met daarachter elk hun eigen bewoners. Huizen gevuld met elk een heel eigen sfeer, energie en dynamiek.
Met heel eigen karakters en levensinvullingen. Huizen bewoond door veel of weinig zorgen, vervulde en onvervulde verlangens, gekoesterde en vervlogen dromen.
Een heel dorp aan huizen als woonplaatsen van ieders alle eigenste geluk en verdriet, van ieders alle eigenste hoop en onmacht, en – door al onze menselijke tekortkomingen heen - van ieders alle eigenste liefde.
Maar wat weten we daar eigenlijk van? Veel blijft achter de eigen voordeur…

Zoveel huizen, zoveel mensen. Zo heel verschillend en toch ook zozeer hetzelfde.
In de stille aanblik van het mistige schijnsel van de lantarens treft die gedachte mij als een momentopname.
Het is nog donker, maar in al die huizen, voor al die mensen, in al die levens begint een nieuwe dag.
En onwillekeurig komt iets van een gebed op: ‘God, Zegen ieder huis.
Zegen al die mensen. Werp uw licht over hen.
Het is uw wereld waarin wij wonen en leven. Het mag nog donker zijn, maar een nieuwe dag staat te beginnen.’



Ds. Jelbert Versteeg

Meditatie

Antwoord geven: הִנֵּנִי
Het gaat deze keer over één woordje.
Het is het woord dat Abraham uitspreekt in Genesis 22, als de stem van God hem bij name roept omdat hij een opdracht voor hem heeft.
Het is hetzelfde woord waarmee Mozes op de stem van God reageert als die hem bij zijn naam noemt bij de brandende braamstruik in Exodus 3.
Het is ook wat de jonge Samuel zegt in antwoord op de stem die hem roept, in 1 Samuël 3 – waarvan hij nog van Eli moet leren dat het de stem van de Heer is.
Ook de profeet Jesaja antwoordt op Gods vraag ‘Wie zal ik sturen?’ met weer ditzelfde woordje (Jesaja 6,8).
En, hoewel daar opgeschreven in het Grieks, kun je het ook herkennen in wat Maria zegt in Lucas 1,38 tegen de engel Gabriel: “Zie, de dienstmaagd des Heren; mij geschiede naar uw woord.” (NBG vertaling).

Hier ben ik
De bedoeling van het woordje waar het over gaat wordt in de NBV21 bijvoorbeeld weergegeven met ‘Ja, ik luister’ maar in de NBG eerder met ‘Hier ben ik’.
Maar het zijn allebei vertalingen van één en hetzelfde Hebreeuwse ‘hineni ’ ( הִנֵּֽנִי ).
Dat komt van de woordstam die ‘zien’ betekent en letterlijk vertaald is het in de vorm ‘hineni’ dan min of meer ‘zie, ik’ of ‘zie mij’ - in de zin van ‘hier ben ik’.
Want het wordt in de Bijbel dus vele malen gebruikt als antwoord. Soms als alledaags antwoord van iemand die door een ander geroepen of gezocht wordt.
Maar op bijzondere momenten vormt hineni het diep persoonlijke antwoord van iemand op de Stem die hij hoort in zijn bestaan, de stem van God.

De (inmiddels overleden) zanger Leonard Cohen gebruikt het woordje hineni ook, in een van zijn laatste nummers, het mooie maar niet zomaar te doorgronden ‘You want it darker’.
Hij vertaalt het daar met ‘I am ready, my Lord’ oftewel ‘ik ben gereed, Heer’, ik ben er klaar voor, ik ben beschikbaar.
In een kort filmpje dat ik vond vertelt Cohen daar meer over en blijkt hoe wezenlijk hij dat begrepen heeft.
Met hineni bied je jezelf aan. Het raakt aan de ziel, aan het diepe menselijk verlangen om dienstbaar en van betekenis te kunnen zijn.
Hineni zeggen is het uitspreken van je bereidheid daartoe, in alle openheid, onafhankelijk van wat volgt.
Precies dat wat je in bovenstaande Bijbelse voorbeelden herkent.

Persoonlijk antwoord geven
Helemaal in het begin van de Bijbel roept God de mens ook.
Nadat Adam en Eva van de verboden vrucht hebben gegeten roept de stem van God hen: ‘Mens, waar ben je?’
Want uit schaamte probeerden zij zich juist verborgen te houden. Hun antwoord was dan ook geen hineni.
Maar wordt die vraag op zielsniveau niet aan ieder mens gesteld? Ook aan mij. Ook aan (jo)u:
Een Stem die ons vraagt: ‘Mens, waar ben je?’ Misschien is dat wel waar leven en geloven ten diepste over gaan.
Daarbij kan er van alles zijn wat ons er van weerhoudt werkelijk antwoord te geven: schaamte, angst, schuld etc..
Maar dat is niet de bedoeling! In plaats van je verschuilen, wegduiken, je klein maken, uitvluchten verzinnen, afleiding zoeken etc. komt het er op aan om hoogstpersoonlijk antwoord te geven op die Stem die roept tot onze ziel: hineni. Hier ben ik.
Zo gaat het met dat ene woordje hineni om gehoor geven aan die Stem die ieder mens roept. Antwoord geven.
Verantwoordelijkheid nemen. Tevoorschijn komen. Bereid zijn. Je beschikbaar stellen. Overgave. Willen luisteren naar die stem, onafhankelijk van wat dat zal brengen.
Trouw zijn aan jezelf daarmee ook! Eigenlijk is alles waar geloven over gaat zo bekeken terug te voeren tot dat ene kleine Hebreeuwse woordje: hineni.

Hineni. Een mooi woord om een nieuw jaar mee in te gaan!
Maar ook om elke dag opnieuw mee te beginnen, omdat we zo gauw voorbij leven aan die Stem die je ziel aanspreekt.
Een moment de tijd te nemen om bewust in jezelf te keren en dan dat woordje uit te spreken, als een gebed - in gedachten, fluisterend of hardop: hineni.

Ds. Jelbert Versteeg